Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) geçen yılki verilerine göre meme kanseri, dünyada akciğer kanserinden sonra ikinci sırada en sık görülen kanser türü oldu. Yine WHO’ya göre geçen yıl dünyada kanser sebebiyle ölenlerin %15’i meme kanseri nedeniyle yaşamını yitirdi. Türkiye’deki genel durum ise dünyadaki genel durumdan pek farklı olmayan biçimde seyir ediyor. Bu durumu Sağlık Bakanlığı raporlarına göre meme kanseri, kanser teşhisi konulan her 4 kadından 1’inde görülmesi oranıyla Türkiye’de en sık görülen kanser türü . Tabloya genel olarak baktığımızda ise dünyada ve Türkiye’de kadınlarda en sık görülen ve en sık ölüme sebebiyet veren kanser türünün meme kanseri olduğu ve kadınların erkeklere kıyasla bu hastalığa 100 kat daha yatkın olduğu biliniyor. Yani her ne kadar erkekler için de bir tehlike arz etse de bu hastalığın asıl mağduru daha çok kadınlar oluyor.
Peki meme kanseri nedir?
Genel bir tanımlamayla;
Meme dokusunu oluşturan hücrelerin değişime uğraması ve kontrolsüz bir biçiminde artması sonucu kendini gösteren bir kanser türüdür.
Meme kanserinin küresel çapta kadınlar için bu denli ölümcül ve sık rastlanan bir hastalık olması nedeniyle daha çok kadınlarda meme kanserine yönelik farkındalığı arttırmak amacıyla her yıl dünyada Ekim ayı “Meme Kanseri Farkındalık Ayı” olarak kutlanıyor. Bu Ekim ayı içerisinde gerek ulusal gerekse uluslararası sağlık örgütleri, yayın kuruluşları, üniversiteler ve diğer sivil toplum kuruluşları meme kanserine yönelik farkındalığı arttırmak amacıyla toplantılar, sunumlar ve sempozyumlar düzenliyor. Yapılan bu çalışmalar akıllara ister istemez meme kanseri konusunda “ne kadar farkındayız?” sorusunu getiriyor. Bizler de bu sorudan yola çıkarak kadınlardaki meme kanseri farkındalığının ne düzeyde olduğunu ele almayı amaçladık.
Araştırma künyesi
Araştırma; 25-31 Ekim 2019 tarihleri arasında Türkiye’yi temsil edecek şekilde kota örnekleme tekniğiyle Bounty mobil uygulaması üzerinden, İBBS-1 bölgelerinden %95 güven aralığında ±.03 hata payı ile seçilen 15 yaş üstü 1067 kadının katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Kadınların yaş ortalaması 41,2’dir (±16,6).
Her 10 Kadından 4'ü Meme Kanserini İlk Olarak Geleneksel Medyadan Duymuştur
Meme kanserinin duyulduğu mecraların ilk sırasını %45 ile TV, radyo, gazete, sinema gibi geleneksel medya almakta. Geleneksel medyayı %22 ile aile takip ediyor. Yani her on kadından ikisi meme kanseri ile ilgili ilk bilgiyi ailesinden alıyor. Ancak farkındalık yaratma açısından geleneksel kanalın etkisi de oldukça yüksek.
Her 10 Kadından 4’ü Meme Kanseri Farkındalık Ayını Daha Önce Duymamış
Meme Kanseri Farkındalık Ayı'nı daha önce duyduğunu söyleyenlerin oranı %58'dir. İlk duyulan mecraların başında ise klasik medya (%42) ve sosyal medya gelmektedir (%31).
Farkındalık ayını daha önce duyduğunu söyleyen katılımcılara farkındalık ayının hangi ay olduğu sorulduğunda %16'sı Ekim ayı dışında cevap vermiştir. Nihai olarak Ekim ayını Meme Kanseri Farkındalık Ayı olarak gerçekten bilenlerin oranı %49'dur.
Meme Muayenesi?
Meme kanseri farkındalık ayının kadınlarda oluşturmayı hedeflediği en önemli uygulamalı bilgi şüphesiz kendi kendine meme muayenesidir. Düzenli öz muayene ile kadınlar olası bir meme kanserinin ilk evrelerinde kitleyi fark edebilir ve hekim dahilinde gerekli tedbirler alınarak hastalık ciddi boyuta ulaşmadan önlenebilir. Aksi takdirde meme kanserinin ilerlemiş evrelerinde fark edilen kitlenin tedavi edilmesi çoğu kez mümkün olamıyor.
Katılımcılara “kendi kendine meme muayenesini daha önce duydunuz mu?” sorusunu sorduğumuzda %87’si evet duydum cevabını vermiştir. Yaş gruplarına göre incelediğimizde 25-64 yaş arası gruptakilerin meme muayesini duyma oranlarının (%89-%95 arası), 15-24 (%79) ve 65+ (%75) yaş gruplarından anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu tespit edildi. Yani kendi kendine meme muayesinin genç ve yaşlı kesimde bilinirliği, genç-orta yaş grubuna göre düşüktür.
Öz muayeneyi daha önce duyanların %44’ü ayda bir kez, %12’si üç ayda bir kez, %9’u altı ayda bir kez ve %14’ü ise senede bir kez kendisini muayene ediyor. %22’lik bir kesim ise hiçbir zaman kendisini muayene etmediğini belirtti.
Klinik meme muayenesini daha önce duyanların oranı ise öz muayeneden daha az olarak %73 oranında seyir ediyor. Burada özellikle 15-34 yaş grubunun bilmeme oranı diğer üst yaş gruplarına göre daha fazla. Klinik meme muayenesi olma sıklığını analiz ettiğimizdeyse %4’ünün ayda bir kez, %6’sının üç ayda bir kez, %13’ünün altı ayda bir kez ve %38’ininse senede bir kez muayene olduğu, %39’unun ise bu zamana kadar hiç klinik meme muayenesi olmadığı ortaya çıktı.
Sadece Her 10 Kadından 3’ü Meme Kanserinin Ölümcül Olduğunu Düşünüyor
Kadınların %35’i meme kanserinin ölümcül bir hastalık olduğunu düşünürken %65’i ölümcül olmadığını düşünüyor. Özellikle de yaş ilerledikçe meme kanserinin ölümcül bir hastalık olmadığına yönelik inanç artmakta. 15-44 yaş arası grubun (%52-%63) meme kanserinin ölümcül bir hastalık olmadığını düşünme oranı 55+ (%73+) yaş grubuna göre anlamlı düzeyde daha yüksek.
Daha Önce Ailesinde Meme Kanseri Teşhisi Konulanların Oranı %27
Katılımcılara ailesinde meme kanseri teşhisi konulmuş birisinin olup olmadığını sorduğumuzda, katılımcıların %27’si ailesinde meme kanseri teşhisi konulmuş birey olduğunu belirtti. Bu kanser teşhisi konulmuş %27’lik kesim içerisinde 1. derece ve 2. derece akraba olanların oranı ayrı ayrı olarak %22 olarak görüldü. Ayrıca katılımcılarımızın %1’ine kanser teşhisi konulduğu da ortaya çıktı.
Kanser teşhisi konulan bu kişilerin meme kanseri teşhis yaş ortalaması 48,2’dir (±13,0) ve %23’ü ise hayatta değildir.
Sonuç Olarak
Ortalama her 8 kadından 1’inin meme kanserine yakalanma riskinin olduğu günümüzde kadınların önemli bir kısmının her ne kadar meme kanseri konusunda farkındalığı önemli düzeyde olsa da, bu konuda farkındalığı olmayanların oranının hiç de göz ardı edilemeyecek seviyelerde olduğu görülüyor. Özellikle de 15-24 ve 65 yaş üstü kadınların bu konuda daha fazla farkındalık kazanmaya ihtiyaçları olduğu bu araştırma sonucunda ortaya çıkıyor. Özellikle gençlerde meme kanseri farkındalığını artırmak için geleneksel dışında kalan dijital mecralara da yatırım yapılması önemli görünüyor.
Yazarlar Hakkında
Turgut Alan
Pazar araştırması sektöründe 10 yılın üzerinde tecrübesi bulunan Turgut, Twentify'da operasyon ekibinde yer alıyor.
Ayhan Arslan
Eğitimini sosyoloji üzerine tamamlayan Ayhan Arslan, araştırma sektöründeki kariyerine Twentify'da analiz ve raporlama uzmanı olarak devam ediyor. Araştırmacı sosyolog misyonuyla ham verinin bilgiye dönüşme sürecine her daim kafa yormakla meşgul.
